Imbir – właściwości, działanie i przeciwwskazania

Z czym kojarzy się nam imbir? Może z dodatkiem do sosów, lodów, herbaty lub soku? Jedno jest pewne – jest to roślina niezwykła, z której atutów ludzie czerpią już od setek, jeśli nie tysięcy lat. Nikt nie może zanegować jej właściwości odżywczych i zdrowotnych, ale też niewiele osób wie, że istnieją pewne przeciwwskazania co do jej stosowania.

Imbir – właściwości smakowe

Za co kochamy imbir? Oczywiście za jego niepowtarzalny smak. Mało kto jednak wie, że korzeń tej rośliny (to właśnie on jest najczęściej spożywany) zawdzięcza swój niecodzienny i orzeźwiający aromat trzem składnikom: wykorzystywanemu do produkcji olejków eterycznych zingiberolowi a także gingerolowi i zinteronowi, które posiadają specyficzny, gorzki smak.((Bioactive Compounds and Bioactivities of Ginger (Zingiber officinale Roscoe).))

Na marginesie warto zaznaczyć, że każda z tych substancji wykazuje właściwości lecznicze. O tym jednak nieco później.

Co ciekawe, ten niezwykły, imbirowy smak został odkryty stosunkowo niedawno. Jeszcze kilka, kilkanaście lat temu korzeń tej rośliny można było kupić jedynie w wielkomiejskich i dobrze zaopatrzonych sklepach.

Dziś – pomijając wątpliwej jakości produkty dostępne w marketach – smak i aromat imbiru ma się już na wyciągnięcie ręki. Rzecz jasna najlepiej kupić naturalny korzeń tej rośliny. Można co prawda zainwestować w soki i ekstrakty, ale każdy z nich jest wart polecenia.

Imbir i jego działanie lecznicze

Imbir uważany jest za jedną z najzdrowszych przypraw na świecie. Poza aspektem kulinarnym, jego stosowanie wpływa na wiele korzyści dla ciała i umysłu. Niektórzy (np. w Azji) wykorzystują imbir również w roli afrodyzjaku.

1. Zwalcza nudności i problemy żołądkowe

Trudno przecenić wszystkie walory zdrowotne spożywania imbiru. Roślina ta zwiększa wytwarzanie śliny i soków żołądkowych, dzięki czemu proces trawienia odbywa się o wiele szybciej i sprawniej.

Nie bez znaczenia jest też wpływ imbiru na wzrost wytwarzania żółci. Obydwa zjawiska mają istotny wpływ na pracę układu pokarmowego. To dzięki nim unikamy wzdęć, zaparć a także mdłości i wymiotów.((Efficacy of ginger for nausea and vomiting: a systematic review of randomized clinical trials.))

2. Reguluje poziom cukru i cholesterolu

Roślina ta korzystnie wpływa również na pracę układu krwionośnego. Dzięki niemu spada ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej i redukuje się poziom cholesterolu.((Investigation of the effect of ginger on the lipid levels. A double blind controlled clinical trial.))

W jednym z badań na grupie 41 ochotników z cukrzycą typu 2, codzienne spożywanie 2 gram sproszkowanego korzenia imbiru zmniejszyło poziom cukru we krwi o 12%.((The Effects of Ginger on Fasting Blood Sugar, Hemoglobin A1c, Apolipoprotein B, Apolipoprotein A-I and Malondialdehyde in Type 2 Diabetic Patients.))

3. Odporność

Imbir działa też jako naturalny antybiotyk. Roślina ta pomaga w walce z przeziębieniem i jednocześnie zmniejsza ryzyko powstawania stanów zapalnych, równocześnie kojąc towarzyszący im ból.((Antibacterial effect of Allium sativum cloves and Zingiber officinale rhizomes against multiple-drug resistant clinical pathogens.))

Jeśli już mowa o dolegliwościach bólowych, to roślina ta istotnie pomaga w walce z migreną, obrzękami zapalnymi a także bólami menstruacyjnymi.((Comparison of effects of ginger, mefenamic acid, and ibuprofen on pain in women with primary dysmenorrhea.))

4. Zdrowie nerek

Wyciąg z jej korzenia działa też moczopędnie, dzięki czemu ryzyko powstania chorób nerek jest zdecydowanie mniejsze.

5. Higiena jamy ustnej

Ze względu na swoje antyseptyczne działanie imbir może być też stosowany do przepłukiwania jamy ustnej i gardła. Taki specyfik można bardzo łatwo sporządzić, wsypując sproszkowany korzeń do wody.((Antibacterial activity of [10]-gingerol and [12]-gingerol isolated from ginger rhizome against periodontal bacteria.))

6. Sprawność mózgu

Spożywanie imbiru odgrywa też ogromną rolę w funkcjonowaniu naszego mózgu. Dzięki niemu nasz centralny układ nerwowy pracuje o wiele szybciej i efektywniej, co jest skutkiem jego intensywnego pobudzenia.((Zingiber officinale Improves Cognitive Function of the Middle-Aged Healthy Women.))

Zastosowanie imbiru w kuchni i… nie tylko

Imbir znany jest ludzkości już od wielu wieków. Dzięki temu z powodzeniem wykorzystujemy go nie tylko w kuchni, ale też w wielu innych gałęziach naszego życia.

1. Imbir jest powszechnie wykorzystywany jako przyprawa o mocnym i wyrazistym smaku. Potencjał smakowy tej niezwykłej rośliny wykorzystuje przede wszystkim kuchnia azjatycka, ale też i europejska, w której coraz częściej pojawiają się dalekowschodnie smaki.

2. Imbir sprawdza się również jako dodatek do ciast, wypieków, słodkich dań i napojów. Dodaje się go również do pieczonych jabłek, dzięki czemu ich smak staje się o wiele bardziej wyrazisty. W Europie roślinę tą wykorzystuje się również jako dodatek do win i piw.

3. Imbir wykorzystuje się również w roli dodatku do suplementów diety na odchudzanie. Jego najczęstszym przeznaczeniem są produkty wspierające procesy odchudzania, regulacji przemiany materii, pracy układu pokarmowego itd. Bardzo popularnym produktem odchudzającym jest np. olejek imbirowy, który można dodać do napojów lub gorzkiej herbaty w celu przyspieszenia spalania tłuszczu i zmniejszenia ryzyka wystąpienia cellulitu.

4. Korzeń imbiru jest też częstym składnikiem wielu preparatów kosmetycznych. Na uwagę zasługuje fakt, że zawarte w nim substancje czynne są naturalnym antyoksydantem. Dzięki temu skutecznie spowalniają one procesy starzenia, zwiększając tym samym efektywność pielęgnacji cery wrażliwej.

5. Wreszcie imbir jest bardzo często wykorzystywany jako składnik perfum. Stosuje się go głównie jako dodatkową nutę zapachową w produktach przeznaczonych dla mężczyzn, gdyż oferuje on bardzo intensywny i wyrazisty aromat.

6. Imbir jest też bardzo często stosowany jako wsparcie w chorobach układu krwionośnego. Ze względu na jego właściwości pobudzające, usprawnia on krążenie krwi i – tym samym – zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń, w tym miażdżycy.

Imbir – kłącze o przedziwnym składzie

Imbir zawdzięcza swoje wszechstronne działanie lecznicze bardzo rozbudowanemu składowi, dzięki któremu korzystnie oddziałuje on na wiele procesów zachodzących w organizmie. W 100 gramach czystego produktu możemy znaleźć między innymi:((Ginger root, raw Nutrition Facts & Calories.))

1. Potas – 415 mg – to substancja zapewniająca odpowiednie ciśnienie krwi i napięcie mięśniowe. Nie bez znaczenia jest też fakt, że mikroelement ten korzystnie wpływa na przewodnictwo elektryczne w komórkach, co ma przełożenie na większość procesów zachodzących w naszym organizmie.

2. Magnez – 43 mg – to substancja usprawniająca pracę układu nerwowego. Bierze też ona czynny udział w przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek. Magnez jest też odpowiedzialny za produkcję i dostarczenie energii do tkanek. Na niedobór magnezu wrażliwe są przede wszystkim komórki nerwowe, które z biegiem czasu mogą zacząć obumierać.

3. Fosfor – 34 mg – to pierwiastek, który najczęściej występuje w kościach (około 80 procent całej zawartości mikroelementu). Poza tym substancja ta odgrywa ogromną rolę w przewodnictwie nerwowym. Fosfor jest też wykorzystywany jako nośnik informacji genetycznej, gdyż wchodzi w skład kwasów nukleinowych, a także odgrywa istotną rolę w utrzymaniu odpowiedniej gospodarki kwasowo – zasadowej.

Niedobór fosforu prowadzi do zwiększenia ryzyka wystąpienia osteoporozy i do tak zwanej „krzywicy dorosłych”, będącej skutkiem osłabienia kośćca.

4. Cholina – 29 mg – to substancja, która odgrywa ogromną rolę w pracy naszego centralnego układu nerwowego. To dzięki niej pracuje on efektywnie, kreatywnie i wydajnie. Cholina wchodzi również w skład błon komórkowych i jest też odpowiedzialna za prawidłowe działanie mięśni. Jej odpowiednia zawartość w organizmie kształtuje również nasz nastrój i zdolność do zapamiętywania.

Niedobór choliny może doprowadzić do zwiotczenia mięśni, częstych wahań nastroju i problemów z zapamiętywaniem.

5. Wapń – 16 mg – to pierwiastek, który wpływa nie tylko na stabilność i wytrzymałość kości, ale też na prawidłowe krążenie krwi w organizmie, wydajne funkcjonowanie układu nerwowego i pracę mięśni. Odpowiednia ilość wapnia w organizmie zapewnia również lepsze samopoczucie i komfort psychiczny. Dzięki niemu możemy też zdrowo się wysypiać.

Niedobór wapnia może prowadzić do rozdrażnienia i osteoporozy. Warto jednak zaznaczyć, że jego nadmiar również może wywołać szereg zjawisk niepożądanych, w tym zaparcia i nudności.

6. Sód – 13 mg – to pierwiastek, który pozwala na ustabilizowanie gospodarki kwasowo – zasadowej w organizmie. Ponadto jego prawidłowa ilość zapewnia optymalne przewodnictwo nerwowe. Sód bierze również w udział w transporcie substancji odżywczych poprzez błony komórkowe, dzięki czemu zapewnia on odpowiednią dawkę energii.

Niedobór tego pierwiastka w organizmie może wywołać biegunki i wymioty. Częstym objawem zbyt małej zawartości sodu w organizmie jest też częste pocenie się. Z kolei jego nadmiar może wywołać zawroty głowy i brak apetytu.

7. Witamina C – 5 mg – to substancja, która odgrywa ogromną rolę w organizmie człowieka. Choć jest często błędnie kojarzona z odpornością, to ma wpływ przede wszystkim na prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego. Witamina C jest też powszechnie stosowana w kosmetykach jako środek spowalniający proces utleniania tkanek (m.in. starzenia się skóry).

Ze względu na niewielką ilość witaminy C w imbirze, kłącza tej rośliny nie zapewniają 100 procent dziennej dawki zapotrzebowania na tą substancję.

Kłącza imbiru zawierają również fitosterole, które stanowią alternatywę dla tradycyjnych tłuszczy pochodzenia zwierzęcego. Ich rolą jest zoptymalizowanie gospodarki lipidowej w organizmie.

Imbir a suplementacja diety

Ekstrakt z imbiru jest bardzo popularnym składnikiem wielu suplementów diety. Występuje on najczęściej w postaci:

• kapsułek i tabletek, które są z reguły przeznaczone do użytku wewnętrznego i zwykle charakteryzują się bardzo złożonym składem,
• żeli, które są stosowane bezpośrednio na skórę; ze względu na ograniczone działanie dermatologiczne, imbir jest traktowany w takich produktach jako środek wspomagający działanie innych substancji czynnych,
• dedykowanych olejków (w tym olejów eterycznych), które można dodawać do napojów, herbat itd. Aromatyczne wyciągi z imbiru można też wykorzystywać w aromaterapii.

Suplementacja diety za pomocą środków zawierających imbir jest zalecanym, ale nie wyłącznym sposobem uzupełnienia zawartości najważniejszych witamin i mikroelementów w organizmie.

Najlepszą formą spożywania imbiru jest stosowanie gotowego produktu, najczęściej w formie sproszkowanego kłącza. Warto też pamiętać, że imbir nie jest jedynym składnikiem większości suplementów.

Imbir również na odchudzanie

Mało kto wie, że imbir wykazuje również bardzo silne działanie termogeniczne. Aktualne badania wykazały, że częściowo podnosi on temperaturę ciała, dzięki czemu proces spalania tkanki tłuszczowej odbywa się znacznie szybciej. Warto też zaznaczyć, że imbir był przedmiotem wielu badań dietetycznych.

Jedno z tych badań zostało wykonane na początku XXI wieku a jego wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie „Metabolism” w 2012 roku. Badanie to przeprowadzone zostało w grupie kilkudziesięciu mężczyzn.

Niektórym z nich dodatkowo podano specjalny roztwór imbirowy, który należało spożyć wraz z podanym posiłkiem. Skutkiem przeprowadzonego eksperymentu było spożycie znacznie mniejszej ilości pokarmu przez osoby, u których do diety został włączony wspomniany roztwór.  Co ciekawe, w przygotowanej mieszaninie znajdowały się jedynie 2 g sproszkowanego kłącza.((Ginger consumption enhances the thermic effect of food and promotes feelings of satiety without affecting metabolic and hormonal parameters in overweight men: A pilot study.))

Na podstawie przeglądu 27 badań, specjaliści wysnuli tezę, że kluczową rolę pełnia zawarte w imbirze gingerole. Wpływają one na regulację poziomu cukru we krwi, a także masę ciała oraz tłuszcz brzuszny.((The effects of ginger intake on weight loss and metabolic profiles among overweight and obese subjects: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled tria.))

Jak spożywać imbir?

Kłącza tej niezwykłej rośliny są spożywane w różny sposób, zależnie od miejscowych przyzwyczajeń kulinarnych.

• Sproszkowane kłącze to najczęściej spotykany sposób jego przyrządzenia. W ten sposób łatwo przetworzyć je na roztwory, przyprawy a nawet dodatki do zup, sosów, ciast, lodów i wielu innych dań kuchni europejskiej.
• Kłącze marynowane jest już specjalnością kuchni orientalnej. W ten sposób jest on bardzo często stosowany jako dodatek do sushi lub wielu innych, tamtejszych potraw. Imbir w marynacie nadaje się też do przyprawiania wielu innych dań.
• Bardzo łatwo można przyrządzić np. herbatę z imbirem. Wystarczy, że do gotującego się naparu włożymy kawałek korzenia rośliny. Oczywiście należy pamiętać, by przedtem ów korzeń został odpowiednio oczyszczony, obrany i pokrojony. Im mniejsze kawałki wprowadzimy do naparu, tym jego smak i aromat będą bardziej intensywne.

Dzienna zalecana dawka – w zależności od celu stosowania – waha się od 500 do 2 500 mg dziennie. Przyjmując ekstrakty dawka zależna jest od koncentracji wyciągu – należy je stosować zgodnie z zaleceniami producenta.

Imbir – możliwe skutki uboczne

Choć działanie imbiru jest bardzo istotne z punktu widzenia funkcjonowania ludzkiego organizmu, to jego nadmiar również może wywołać szereg zjawisk niepożądanych.((Ginger: Uses, Side Effects, Interactions, Dosage, and Warning.)) Należą do nich między innymi:

• niepokoje, wywołane przez nadmiar składników odpowiedzialnych za pobudzenie organizmu do działania,
• nadczynność tarczycy, arytmia serca i zbyt wysokie ciśnienie,
• trudności w opróżnianiu się, wymioty, nudności i inne schorzenia dolnych partii układu pokarmowego,
• w przypadku osób wykazujących reakcje alergiczne na imbir, stosowanie tej rośliny w diecie może wywołać szereg zmian skórnych.

Stosowanie imbiru – przeciwwskazania

Korzeń rośliny – choć jest całkowicie naturalny i bezpieczny dla zdrowia – może w niektórych przypadkach pogłębić istniejące zmiany chorobowe.((Ginger: Uses, Side Effects, Interactions, Dosage, and Warning.)) Dlatego nie powinny go spożywać te osoby, które cierpią na poważne schorzenia układu pokarmowego (zwłaszcza jelit). Mowa tu między innymi o refluksie, stanach zapalnych, zespole jelita drażliwego, chorobie Leśniowskiego – Crohna i wielu innych, podobnych stanach.

Rośliny nie powinno się wprowadzać do diety osób, które cierpią na niedrożność i podniedrożność jelit. W przypadku wystąpienia znacznej wrażliwości jelit wywołanej powyższymi stanami chorobowymi, imbir może dodatkowo je podrażnić, co w konsekwencji może doprowadzić do całkowitego zamknięcia światła przewodu pokarmowego. Ta sama zasada dotyczy osób cierpiących na wrzody żołądka i choroby dwunastnicy.

Stosowania imbiru nie zaleca się również u tych osób, które cierpią na:

• hemofilię,
• niedociśnienie i nadciśnienie tętnicze,
• refluks żołądkowo – przełykowy.

Imbir a ciąża – co warto wiedzieć?

Stosowanie imbiru w okresie ciąży jest dozwolone, ale wymaga przestrzegania odpowiednich zasad.((Ginger: Uses, Side Effects, Interactions, Dosage, and Warning.))

1. Kobiety w ciąży nie mogą stosować nadmiaru imbiru ze względu na możliwość podrażnienia żołądka. Jest to spowodowane przez ciągłe mdłości, które również wpływają negatywnie na działanie i stabilność pracy narządu.
2. Z imbiru powinny zrezygnować te kobiety, które w trakcie ciąży (i poza nią) cierpią na zbyt wysokie ciśnienie. Korzeń rośliny – ze względu na silne działanie pobudzające – może doprowadzić do pogłębienia tego stanu i do związanych z nim powikłań.

Błędem jest całkowite rezygnowanie z imbiru w okresie ciąży. U kobiet które nie cierpią na powyższe schorzenia, może on znacząco pomóc w:

• oczyszczaniu organizmu z toksyn i drobnoustrojów, gdyż wykazuje on działanie antyseptyczne,
• walce z mdłościami, gdyż pomaga on w ustabilizowaniu pracy układu pokarmowego.

Stosowania dużych ilości imbiru nie zaleca się również u kobiet, które aktualnie karmią piersią.

Podsumowanie

Korzystny wpływ imbiru na zdrowie i komfort człowieka jest wręcz niezaprzeczalny. Roślinę tą warto wprowadzić do codziennej diety głównie ze względu na fakt, że jest ona – w naturalnej formie – coraz łatwiej dostępna na rynku. Zaletą kłącza jest również to, że jego cena jest stosunkowo niska. Za korzeń BIO zapłacimy około 35 złotych. Jego tańsze odpowiedniki mogą kosztować nawet dwa razy mniej.